Czym jest dyskryminacja i jak z nią walczyć

Dyskryminacja - to sytuacja, w której człowiek ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię, wyznanie, światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną, jest traktowany mniej korzystnie, niesprawiedliwie lub nieobiektywnie niż byłby traktowany inny człowiek w porównywalnej sytuacji.

Dyskryminacja jest formą nieuzasadnionej i opartej na stereotypach marginalizacji pewnych grup społecznych, które odznaczają się pewną wspólną cechą.

Konstytucja RP w art. 32 stanowi, że wszyscy są wobec prawa równi i wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne (ust. 1). Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

Zachowanie dyskryminujące może być różnorodne – przejawiać się zarówno w określonym postępowaniu/zachowaniu w stosunku do danej osoby, jak i formułowanych wobec niej zdaniach, żartach, gestach.

Nierówne i gorsze traktowanie innych, posiadających wyżej opisane cechy osobiste, najczęściej wynika z licznych krzywdzących uprzedzeń i stereotypów. Stereotypem nazywamy posługiwanie się uproszczonymi schematami i utrwalonymi wyobrażeniami, którymi ludzie używają do oceniania i kategoryzowania innych (najczęściej negatywnie), Bazowanie na stereotypach, stanowi często początek rozwoju postaw dyskryminacyjnych i krzywdzących w społeczeństwie. 
 

• Dyskryminacja bezpośrednia - zachodzi, gdy jakaś osoba jest traktowana w sposób mniej korzystny niż inna osoba w podobnej sytuacji, ze względu na obiektywne kryterium lub cechę (z powodu swojej płci, wieku, niepełnosprawności, rasy, religii, narodowości, przekonań politycznych, przynależności związkowej, pochodzenia etnicznego, wyznania, orientacji seksualnej, zatrudnienia na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienia w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy itp.)
• Dyskryminacja pośrednia - ma miejsce, gdy pozornie neutralne, nieróżnicujące kryterium powoduje, że dana osoba lub grupa znajduje się w gorszej sytuacji od innych osób z powodu obiektywnego kryterium (np. płci, wieku, orientacji seksualnej itp.).
• Molestowanie - niepożądane zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności osoby fizycznej i stworzenie wobec niej zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery. Naruszenie godności może być wynikiem różnego rodzaju zachowań wyrażających się zarówno w gestach, słowach, stwierdzeniach, obrazach znieważających czy szykanujących daną osobę bądź w jakikolwiek inny sposób nękających ją.
• Molestowanie seksualne - niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym odnoszące się do płci, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności osoby, a w szczególności stworzenie wobec niej zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery; na zachowanie to mogą się składać elementy fizyczne, werbalne lub pozawerbalne.
• Zachęcanie do dyskryminacji - zachęcanie innych do naruszenia zasady równego traktowania lub nakazywanie im tego. Niezgodne z prawem jest więc samo namawianie do zachowania się w sposób dyskryminujący innych.
• Mowa nienawiści („hate speech”) - jest zjawiskiem, które polega na używaniu języka w celu rozbudzenia, rozpowszechniania czy usprawiedliwiania nienawiści i dyskryminacji, jak również przemocy wobec konkretnych osób, grup osób, przedstawicieli mniejszości czy jakiegokolwiek innego podmiotu będącego „na celowniku” danej wypowiedzi.

Jeżeli uważasz, że doświadczył_ś dyskryminacji (w tym molestowania, molestowania seksualnego) lub nierównego traktowania, możesz dokonać zgłoszenia w celu przeprowadzenia postepowania naprawczego.

KTO MOŻE ZGŁOSIĆ SPRAWĘ?

• osoby należące do społeczności akademickiej UŁ, inne niż osoby pracujące
• osoby pracujące, w tym na podstawie innej niż umowa o pracę

Osobą, wobec której składa się zgłoszenie musi być pracownik_ca, doktorant_ka lub student_ka UŁ, inny pracownik UŁ, zaś zdarzenie musi mieć miejsce na terenie Uniwersytetu lub być funkcjonalnie związane z jego działalnością.

JAK ZGŁOSIĆ SPRAWĘ?

Sprawę możesz zgłosić bezpośrednio do

• Koordynatorki ds. przeciwdziałania dyskryminacji, mobbingowi i innym zachowaniom niepożądanym,
• Rzecznika Praw Akademickich
• Rzeczników Sekcji Postępowań Wyjaśniających i Dyscyplinarnych.

lub kliknij w ZGŁOŚ SPRAWĘ, wypełnij wzór formularza i wyślij na adres: razem@uni.lodz.pl

Postępowanie w sprawie odbywa się na podstawie obowiązującej Procedury antydyskryminacyjnej i antymobbingowej, stanowiącej część szerszych rozwiązań przyjętych na Uniwersytecie Łódzkim w celu przeciwdziałania dyskryminacji, mobbingowi i innym zachowaniom niepożądanym. (link do procedury) Procedura określa zasady, na których opierają się działania prewencyjne i interwencyjne, służące niwelowaniu skutków stwierdzonych przypadków przemocy w środowisku pracy i studiów, dyskryminacji, mobbingu i innych zachowań niepożądanych, a także konsekwencje prawne wobec osób naruszających przepisy.

Postępowanie naprawcze prowadzone przez Koordynatorkę ds. przeciwdziałania, mobbingowi i innym zachowaniom niepożądanym

• Zgłoszenie sprawy do Koordynatorki ds. przeciwdziałania dyskryminacji, mobbingowi i innym zachowaniom niepożądanym. 
• Koordynatorka w ciągu 14 dni podejmie decyzję czy zgłoszenie jest zasadne czy nie. Koordynatorka może zwrócić sprawę ze względu na braki formalne w formularzu zgłoszenia.
• W przypadku potwierdzenia przez Koordynatorkę znamion wystąpienia dyskryminacji lub nierównego traktowania, zgłoszenie zostaje procedowane w toku następującej kolejności działań:
  • Spotkanie z osobą poszkodowaną/osobami poszkodowanymi i wstępnie zbadanie sprawy. Wysłuchanie, udzielenie wsparcia lub konsultacji- nakreślenie możliwości rozwiązania problemu, w tym pomoc w nazwaniu i zdiagnozowaniu potencjalnych naruszeń w kontekście prawnym i psychologicznym oraz przedstawienie stosownych informacji, zasad i regulacji prawnych obowiązujących na Uniwersytecie Łódzkim.
  • Interwencja w sprawie, np. poprzez rozmowę ze stroną będącą potencjalnym sprawcą naruszeń lub (w następnej kolejności) jej przełożonymi. Celem rozmowy jest poinformowanie stronę o nieprawidłowościach i wezwanie do zaprzestania naruszeń.
  • W sytuacji, gdy strony wyrażą zgodę na mediację, przekazanie sprawy do rozwiązania na drodze działań mediacyjnych wybranemu mediatorowi/mediatorce. 
  • W razie, gdy strony nie wyrażą zgody na mediacje, przekazanie sprawy zgodnie z właściwością rzeczową do Komisji ds. przeciwdziałania dyskryminacji i innym zachowaniom niepożądanym lub Komisji antymobbingowej.

Koordynator/ka podczas rozpatrywania zgłoszenia może:

• w przypadku stwierdzenia istotnych braków formalnych zgłoszenia, wezwać osobę zgłaszającą do ich uzupełnienia w terminie 7 dni liczonych od dnia, w którym osoba mogła się z takim wezwaniem zapoznać, a w przypadku nieuzupełnienia braków w tym terminie pozostawić zgłoszenie bez rozpoznania;
• za zgodą obu stron, przekazać sprawę wybranemu przez strony mediatorowi lub mediatorce;
• w przypadku braku zgody na mediacje lub braku zawarcia ugody w wyniku przeprowadzonej mediacji, przekazać sprawę Komisji ds. przeciwdziałania dyskryminacji i innym zachowaniom niepożądanym albo do Komisji antymobbingowej,
• stwierdzić, że zgłoszenie w sposób oczywisty nie dotyczy zachowania mogącego nosić znamiona dyskryminacji, mobbingu lub innego zachowania niepożądanego i pozostawić sprawę bez rozpoznania (z jednoczesnym poinformowaniem osoby zgłaszającej o tym fakcie);
• stwierdzić, że zgłoszenie dotyczy sprawy, która powinna zostać rozpoznana w trybie postępowania dyscyplinarnego i przekazać sprawę jednostce właściwej do spraw dyscyplinarnych w UŁ.
• od odmownej decyzji koordynatora/ki nie przysługuje odwołanie.

Do Koordynatorki ds. przeciwdziałania dyskryminacji, mobbingowi i innym zachowaniom niepożądanym można się zgłaszać osobiście, mailowo lub telefonicznie.
Konieczne jest wcześniejsze mailowe lub telefoniczne umówienie spotkania.

Postępowanie naprawcze prowadzone przez Komisję ds. przeciwdziałania dyskryminacji i innym zachowaniom niepożądanym

Postępowanie naprawcze zostaje uruchomione w sytuacji, gdy działania poczynione na drodze postępowania naprawczego, prowadzone przez koordynatorkę, nie przyniosą skutku lub gdy obie strony nie wyrażą zgody na mediacje. Obejmuje ono następujące działania:

• Komisja ds. przeciwdziałania dyskryminacji i innym zachowaniom niepożądanym zgłoszenia przeprowadza postępowanie wyjaśniające na podstawie zgłoszenia przekazanego przez Koordynatorkę ds. przeciwdziałania dyskryminacji, mobbingowi i innym zachowaniom niepożądanym.
• Komisja po przeprowadzeniu podstępowania wydaje opinię w sprawie zaistnienia nierównego traktowania lub dyskryminacji i przekazuje ją wraz z dokumentacją sprawy, do wiedzy Rektora UŁ. Opinia Komisji może również zawierać rekomendacje np. przekazania sprawy właściwemu rzecznikowi dyscyplinarnemu.
• Postępowanie powinno zakończyć się w ciągu dwóch miesięcy od momentu powołania składu komisji (w uzasadnionych okolicznościach termin ten może ulec przedłużeniu).
• Komisja jest uprawniona do rekomendowania działań naprawczych, odnoszących się do kontekstu danej sprawy, polegających w szczególności na:
  • przeniesieniu osoby pracującej na inne stanowisko lub do innej jednostki organizacyjnej;
  • zmianie grupy zajęciowej – w przypadku osób studiujących; 
  • intensywnym okresowym wsparciu psychologicznym; 
  • przekazaniu sprawy do rozpoznania zgodnie z właściwością organów powołanych w strukturze UŁ do przeciwdziałania i zapobiegania występowaniu zachowaniom niepożądanym w środowisku akademickim (np. właściwemu rzecznikowi dyscyplinarnemu zgodnie z przepisami ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce). 
• Opinia Komisji ma charakter doradczy dla pracodawcy. Ostateczną decyzję w procedowanych sprawach podejmuje Rektor UŁ.
• Dokumentacja indywidualnej sprawy, w tym protokoły z posiedzeń Komisji i przeprowadzanych rozmów nie są udostępniane stronom.
• Opinia Komisji, wraz z ewentualnymi rekomendacjami, jest przekazywana stronom. 

Jeśli po zapoznaniu się z powyższą procedurą, uważasz, że doświadczył_ś dyskryminacji lub nierównego traktowania, kliknij w ZGŁOŚ SPRAWĘ, wypełnij wzór formularza i wyślij na adres: razem@uni.lodz.pl